سخنرانی امروز آیت الله خامنه ای در دیدار با مسئولان محیط زیست ایران، به شایعات منتشر شده در برخی رسانه های عربی، روس و اسرائیلی در مورد وخیم شدن وضعیت جسمانی وی خاتمه داد. این رسانه ها، گزارش کرده بودند که در پی از کار افتادن “اعضای داخلی” بدن آقای خامنه ای، وی چهارشنبه گذشته در بخش مراقبت های ویژه بستری شده است.

در گذشته هم برخی منابع خارجی، به نقل از “منابع اختصاصی” خبر از وخامت وضع جسمانی آیت الله خامنه‌ای یا مرگ او خبر داده اند. منبع دو نوبت از خبرسازترین ادعاهای مرگ رهبر جمهوری اسلامی، مایکل لدین نظریه پرداز بانفوذ نومحافظه کار آمریکایی بوده است. این سیاستمدار نزدیک به اسرائیل، یک بار در دی ماه ۱۳۸۵ و بار دیگر در مهر ماه ۱۳۸۸ (با تاکید بر آنکه این بار، منبع خبری او “بسیار معتبر” است) خبر از مرگ آقای خامنه ای داد.

انتشار شایعات حاکی از درگذشت شخص اول حکومت ایران، معمولا با استقبال طیفی از نشریات بین‌المللی مواجه می شود که به بازنشر شتابزده آن می پردازند – ظاهرا با این دیدگاه که چنین واقعه ای، در صورت وقوع به نتایجی مثبت می انجامد. اگرچه واقعیت موجود سیاست ایران، ممکن است بسیار پیچیده تر از این تصور باشد.

به عنوان نمونه، اگر شایعه روزهای گذشته در مورد وضعیت جسمانی آقای خامنه ای صحت داشت، به فوریت بر گفتگوهای هسته ای ایران تاثیر می گذاشت. گفتگوهایی که، با وجود تمام ابراز بدبینی‌های رهبر به نتیجه مذاکرات و اعلام “دلواپسی” های هر از گاه منصوبانش، تاکنون با پشتیبانی مستقیم شخص او به پیش رفته است.

در صورت از دنیا رفتن آیت الله خامنه ای در چنین شرایط پیچیده ای، حتی اگر دولت حسن روحانی توان متقاعد کردن نهادهای قدرتمند مخالف یا متضرر از مذاکرات هسته ای را برای ادامه این مذاکرات داشته باشد، بعید است که قدرت های طرف گفتگو با ایران، تعهدات ارائه شده از جانب مذاکره کنندگان ایرانی را در فضای بعد از درگذشت رهبر جدی بگیرند. فضایی که در آن، احتمال منتفی شدن “تعهدات هسته ای” دولت بر اثر فضای کم ثبات داخلی، بیش از میزان ریسک پذیری طبیعی دولت های غربی خواهد بود.

منتفی شدن توافق جاری میان ایران و گروه ۱+۵، البته از دیدگاه مخالفان توافق هسته ای، امری مطلوب است؛ اما از نگاه کسانی که حصول چنین توافقی را به نفع ایران و جهان می‌دانند، خبر خوبی نخواهد بود.

از سوی دیگر در درازمدت نیز، دورنمای حکومت ایران بعد از رهبر فعلی، بسیار نامطمئن به نظر می رسد. به عنوان مثال، بعید است آقای خامنه ای در حالی از دنیا برود که راجع به جایگزین خود، اظهارنظری رسمی یا غیررسمی را ثبت و ضبط نکرده باشد باشد؛ و مشکل می توان تصور کرد که این ابراز تمایل، بر شیوه تعیین رهبر بعدی ایران تاثیر نگذارد.

منبع