امید کوکبی، فیزیکدان ایرانی که در حال تکمیل تحصیلات دکترای خویش در دانشگاه تگزاس در شهر آستین بود، در بهمن ماه سال ۱۳۸۹، زمانی که پس از دیدار با اقوام قصد بازگشت به آمریکا را داشت، در فرودگاه بین المللی تهران دستگیر شد. دادستان بدون هیچگونه شواهدی امید کوکبی را به “ارتباط با دولت متخاصم” و “دریافت مال نامشروع” متهم کرد.در نامۀ سرگشاده ای که امید کوکبی در سال ۱۳۹۲ از داخل زندان اوین نوشت، اعلام کرد که دستگیری وی در نتیجۀ عدم قبول فشار از ناحیۀ ماموران امنیتی برای همکاری در یک پروژۀ تحقیقاتی نظامی صورت گرفته است.در تاریخ ۴ مهرماه ۱۳۹۳، در نامۀ سرگشاده ای به رهبر ایران، علی خامنه ای، بیست و هشت برندۀ جایزۀ نوبل خواستار آزادی “فوری و بدون قید و شرط” امید کوکبی شدند.
در این نامه، دریافت کنندگان جایزۀ نوبل اتهام امید کوکبی را اتهاماتی “واهی مربوط به روابط علمی مشروع وی با موسسات دانشگاهی در خارج از ایران” خوانده اند. این نامه در مهرماه ۱۳۹۳ در نشریۀ پیشروی علمی، نیچر (Nature) منتشر شد. در سال ۲۰۱۳، جامعۀ فیزیک آمریکا (APS)، که یک نهاد بزرگ متشکل از پنجاه هزار فیزیکدان در سراسر جهان است، جایزۀ با پرستیژ ساخاروف خود را به امید کوکبی اهداء کرد.